DĄBRÓWKA
- Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego – utworzona w 1442 r., kiedy to wybudowany został drewniany kościół. W 1737 r. zniszczony kościół odbudowano. Świątynię w obecnym kształcie wzniesiono w latach 1903-1905, autorem projektu był architekt Zygmunt Twarowski. Konsekracja z rąk abp Wincentego Popiel-Chościaka dokonała się 22 sierpnia 1903 r. Jest to świątynia neogotycka, jednonawowa, z wieżą. Większość jej wyposażenia pochodzi z XVIII w. Obok znajduje się kaplica pogrzebowa z 1884 r.
- Skansen Kultury Ludowej i Ziemiańskiej w Kuligowienad Bugiem, w którym zgromadzono i odtworzono dorobek kultury dawnej polskiej wsi. Dla zwiedzających dostępne są zabudowania takie jak m.in. karczma, wozownia, przydrożna kuźnia, wiejska chata z początku XX w., obora, tokarnia, spichlerz, stodoła i dworek drobnoszlachecki. Skansenem opiekuje się Fundacja Dziedzictwo Nadbużańskie.
Gmina Jadów jest gminą wiejską położoną w południowo-wschodniej części Równiny Wołomińskiej, leży nad rzeką Liwiec i Osownicą. Z uwagi na czyste rzeki, sosnowe lasy, które zajmują ok. 28,7%, gmina jest szczególnie atrakcyjna pod względem turystycznym. Gmina ma charakter rolniczy i graniczy z gminami przynależnymi do powiatów: wołomińskiego, wyszkowskiego i węgrowskiego. Największą miejscowością w gminie jest Jadów będący siedzibą władz gminy, a także większości lokalnych instytucji. W skład gminy wchodzi 28 sołectw. Gminę o powierzchni 11 678 ha zamieszkuje około 8 000 mieszkańców.
- Sanktuarium Św. Krzyża - 15 września 2013r. arcybiskup warszawsko-praski Henryk Hoser podniósł kościół w Jadowie do rangi Sanktuarium „Świętego Krzyża”. W Sanktuarium od 1893 roku znajdują się relikwie Krzyża Chrystusa ofiarowane przez ks. Kardynała Mieczysława Ledóchowskiego - metropolitę poznańskiego i gnieźnieńskiego, prymasa Polski w latach 1866–1886 i prefekta watykańskiej Kongregacji Rozkrzewiania Wiary. Sanktuarium w Jadowie jest jedynym miejscem na terenie diecezji warszawsko-praskiej i jednym z nielicznych w Polsce, z autentycznymi relikwiami Krzyża, na którym umierał Chrystus.
- Cmentarz rzymsko-katolicki, który założony został na początku XIX wieku. W centrum cmentarza znajduje się kaplica wybudowana w stylu neogotyckim pod koniec XIX wieku, gdzie znajduje się obraz Chrystusa w grobie, autorstwa Miłosza Kotarbińskiego oraz późnoklasycystyczny nagrobek z piaskowca Fryderyki z Ditzów Kotarbińskiej (zm. 1863). W Gminie Jadów znajduje się również cmentarz osadników szkockich oraz cmentarz żydowski.
- Kapliczka "Cud nad Wisłą" w Strachowie - wykonana z piaskowca na gruncie Letniska Nadliwie. W lipcu 1920 roku mieszkańcy opuścili Nadliwie, uciekając przed nawałą bolszewicką. Po zwycięstwie powrócili i w dowód wdzięczności na terenach wspólnych letniska postawili kapliczkę z napisem: „Cud nad Wisłą” i „Na pamiątkę odparcia bolszewików pod Radzyminem 15 sierpnia 1920 r.” We wnęce znajduje się malarskie przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem na lewej ręce.
- Rezydencja dworska, największy zespół dworski na terenie gminy, który znajduje się w Jadowie. Zespół dworski otoczony jest polami uprawnymi, stawami rybnymi oraz łąkami, położonymi nad rzeką Osownicą. Inną pozostałością po dworze jest założenie dworskie z początku XIX wieku w miejscowości Borki, z którego zachowały się tylko park, dwa stawy oraz lipowa aleja wjazdowa, a także pozostałości po dworze w Zawiszynie, z których zachowała się kapliczka.
- Rzeka Liwiec, mająca ok. 120 kilometrów długości. Jest to płytka rzeka o dość urozmaiconych brzegach, począwszy od wysokich skarp po płaskie mielizny, przebiegające przez obszar NATURA 2000. Dolinę Liwca upodobały sobie bobry oraz ptaki wodno-błotne.
- Miejscowość Urle - wieś letniskowa z licznymi borami sosnowymi oraz rzeką Liwiec. Duża powierzchnia lasów i brak przemysłu sprawiają, że miejscowość ma czyste powietrze oraz nieskażone środowisko, a mikroklimat wpływa bardzo korzystnie na drogi oddechowe. Urle posiadają ponad stuletnie budownictwo regionalne. W wakacje organizowane są w Urlach imprezy kulturalne, cieszące się dużym zainteresowaniem.
- Plenery rzeźbiarskie i malarskie, organizowane każdego roku, na które przybywają artyści z całej Polski. Zakończeniem plenerów są wystawy, na których można podziwiać oraz zakupić wykonane prace. Ważnym wydarzeniem jest również Jadowski Festiwal Smaków, organizowany corocznie w maju.
- Słynna lodziarnia z Jadowa, która oferuje prawdziwe lody kręcone w rodzinnej firmie na podstawie receptury strzeżonej przez nestorkę rodu Kwiatków. Każdy kto choć raz spróbował tego wyrobu pokochał wspaniałe naturalne smaki. Wystarczy pojawić się w Jadowie w okolicach zabytkowego kościoła i wstąpić do lodziarni, królestwa wanilii, truskawek i cytryn zamkniętych w okrągłych gałkach lodów.
KLEMBÓW
Gmina Klembów może poszczycić się nie tylko malowniczym krajobrazem, ale także bogatą tradycją, której źródło znajduje się w historii tego regionu. Początki miejscowości sięgają czasów średniowiecza, już w 1357 roku biskup płocki Klemens Pierzchała dokonał konsekracji kościoła, do dzisiaj znanego jako kościół pw. Św. Klemensa. Obecna świątynia wzniesiona w latach 1823-1829 powstała dzięki generałowi Franciszkowi Żymirskiemu. Generał Żymirski należy do grona najwybitniejszych znanych ludzi związanych z Gminą Klembów. Jego bohaterska śmierć na polu bitwy pod Olszynką Grochowską 25 lutego 1831 r. jest regularnie wspominana podczas tradycyjnych obchodów rocznicowych.
- Dom Świętej Faustyny w Ostrówku otwarty w 2011 r. – w domu tym przez rok mieszkała i pracowała późniejsza święta – Helena Kowalska, Apostołka Miłosierdzia Bożego, której niezłomna walka o wiarę stanowi wzór dla późniejszych pokoleń.
- Pałac w Woli Rasztowskiej jest rekonstrukcją budowli wybudowanej ok. 1680 r. z fundacji rodziny Łuszczewskich. Był siedzibą letnią króla Jana III Sobieskiego, przekazany rodzinie Chrzanowskich za obronę Trembowli (1675) przed armią turecko-tatarską. W takiej formie przetrwał do czasów II Rzeczpospolitej, kiedy został przebudowany. W czasie II wojny światowej pałac zniszczono. W latach 1951-1953 powojenny właściciel – Centralny Zarząd Radiostacji i Telewizji odbudował go według projektu Jana Wolińskiego. Projekt nawiązywał do jego XVII-wiecznej formy. Piętrowa, prostokątna budowla posiada dwie narożne wieże alkierzowe oraz ryzality na osi fasad, zwieńczone trójkątnymi frontonami. Obecnie w pałacu mieści się szkoła.
- Kościół pw. Św. Klemensa w Klembowie - pobudowany w 1829 r., następnie przebudowany w latach 1885-1894 według projektu W. Kamieńskiego. W czasie tych prac zostały dobudowane prezbiterium z zakrystią i skarbcem oraz dwie kaplice po obu stronach nawy. Powstał kościół jednonawowy, który wraz z kaplicami tworzy kształt krzyża łacińskiego. W skład wyposażenia kościoła wchodzą m.in.: neobarokowy ołtarz główny z połowy XIX w z drewnianymi figurami świętych Piotra i Kazimierza Królewicza, obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem z pocz. XVII w srebrnej sukience z XIX w, figury św. Franciszka i Dominika, obraz Matki Bożej Tondo, dwa ołtarze drewniane w transepcie z końca XIX w. oraz dwa ołtarze neobarokowe z końca XIX w.
Kobyłka, położona tylko 17 km od centrum Warszawy, oferuje wiele miejsc godnych odwiedzenia i podziwiania. Niegdyś w mieście odbywały się targi koni, stąd pochodzi jego nazwa (w języku polskim „kobyłka” oznacza samicę konia). Rozkwit nastąpił w XVIII wieku, w manufakturach produkowano m.in. mydła, pończochy oraz bogato zdobione pasy kontuszowe – hit ówczesnej mody wśród polskiej szlachty. Obecnie miasto zajmuje powierzchnię 20 km2 i liczy ponad 21 tysięcy mieszkańców.
- Bazylika Świętej Trójcy zwana "Perłą baroku" – pochodząca z połowy XVIII wieku perła i duma miasta, uważana za jeden z najcenniejszych zabytków budownictwa sakralnego w Polsce. Świątynia została wybudowana w stylu późnego baroku według projektu włoskiego architekta Guido Antonio Longhiego. Cechą charakterystyczną budowli są freski, którymi bazylika jest pokryta zarówno w środku, jak i na zewnątrz. Malowidła wewnątrz kościoła przedstawiają sceny biblijne m.in. „Narodziny Chrystusa i hołd pasterzy” czy „Adorację Przenajświętszego Sakramentu”, a także postaci świętych i aniołów. Na zewnętrznych ścianach można zobaczyć stacje Męki Pańskiej, które odkryto podczas remontu w 2000 r. Na szczególną uwagę zasługują także zdobione złotem drewniane detale ołtarza, ambony i chrzcielnicy. Zapraszamy na wirtualny spacer.
- Rezerwat „Grabicz” - Kobyłka to także miejsce, w którym można być blisko przyrody. W rezerwacie „Grabicz” ochroną objęto obszar lasu i torfowisk, będących ostoją dla dzikich ptaków np. czapli i łabędzi oraz ssaków - saren, łosi czy lisów. Wśród gatunków roślin, jakie można tu spotkać, są m.in.: grzybienie białe, żabieniec babka wodna czy turzyca sztywna. Turyści mogą wybrać się na spacer lub przejażdżkę rowerem, do ich dyspozycji jest czerwony szlak.
- Ośrodek Sportu i Rekreacji „Wicher”, który oferuje możliwość gry w piłkę nożną, tenisa ziemnego czy piłkę siatkową. Boisko do gry w piłkę nożną spełnia wymogi niezbędne do przeprowadzania oficjalnych rozgrywek. Obiekt otrzymał certyfikat FIFA RECOMMENDED II STAR..
MARKI
Marki to trzydziestotysięczne prężnie rozwijające się miasto graniczące z Warszawą. Pierwsza wzmianka historyczna o Markach pojawia się w 1565 r., kiedy przeprowadzono lustrację ziem polskich. Prawa miejskie Marki uzyskały 1 stycznia 1967 roku. Od XVIII wieku Marki były zagłębiem ceglanym, a popyt na mareckie cegły był tak duży, że miejscowe zakłady zatrudniały nawet po kilkuset pracowników. Dachówkami z Marek pokryte były dachy świątyń m.in. w Grodnie i Nowogródku.
Pierwszy, historyczny rozkwit gospodarczy Marki przechodzą w 1883 roku, kiedy rozpoczęto budowę fabryki przędzalniczej. Do rozwoju Marek pod koniec XIX wieku przyczynili się angielscy przemysłowcy Briggsowie. To oni przekształcili wieś Marki w tętniącą życiem osadę fabryczną. Właśnie w mareckiej fabryce po raz pierwszy na Mazowszu rozbłysła żarówka. Briggsowie stworzyli w Markach drugą co do wielkości osadę fabryczną w Królestwie Polskim. Dla zatrudnionych w swojej fabryce robotników wybudowali osiedle mieszkaniowe, szkołę elementarną, szpital i aptekę. Zespół pałacowo-parkowy w stylu angielskim był siedzibą rodziny Briggsów.
Na terenie Marek warto zobaczyć następujące obiekty historyczne, sakralne i kulturalne:
- Kościół parafialny pw. Świętego Izydora zbudowano w latach 1895-1899 w stylu neogotyku nadwiślańskiego według projektu Jana Hinza. Plebania przy kościele jest również zabytkowa, pochodzi z XIX wieku. We wnętrzu świątyni na szczególną uwagę zasługują przepiękne witraże, które powstały w latach 60-tych XX wieku. Prezentują one najważniejsze wydarzenia historii Polski i Kościoła.
- Parowóz kolei wąskotorowej, został wyprodukowany w 1953 roku przez Fabrykę Lokomotyw im. Feliksa Dzierżyńskiego w Chrzanowie.
Obecnie znajduje się na skwerze przy Al. Marszałka Józefa Piłsudskiego 95 w Markach i stanowi nawiązanie do historii lokalnej kolei wąskotorowej, przebiegającej przez miejscowość w latach 1899-1974. Ogółem wyprodukowano około 100 sztuk parowozów tego typu.Obiekt został starannie odrestaurowany i dokumentuje rozwój środków transportu kolejowego w latach 1948-1955 i jest związany z historią linii kolei mareckiej, na której parowozy tego typu jeździły od początku lat 50-tych XX wieku.
- Pomnik Żołnierzy 1920 r., który znajduje się na mareckim cmentarzu, zrekonstruowany w 2012 r.
W Markach zlokalizowano również sztaby wojskowe z okresu Bitwy Warszawskiej. Tutaj znajdowała się wojskowa centrala telefoniczna, stąd wydawano rozkazy walczącym oddziałom. Były tutaj również trzy szpitale polowe dla żołnierzy.
POŚWIĘTNE
Gmina Poświętne położona jest we wschodniej części województwa mazowieckiego i na południowych krańcach powiatu wołomińskiego. Całkowita powierzchnia gminy wynosi ponad 104 km2, zamieszkuje ją ponad 6 000 osób. Poświętne jest gmina wiejską, spełniającą funkcje rolnicze i rekreacyjne dla pobliskich aglomeracji miejskich.
Każdy najmniejszy zakątek na świecie ma za sobą bagaż historyczny. Gmina Poświętne, a dokładniej tereny na których obecnie się znajduje, były na przestrzeni wieków poddawane wielu czynnikom. Począwszy od średniowiecza, kiedy cały teren porastały lasy i zauważalne były tylko śladowe osady, poprzez intensywny rozwój wsi, następnie rozbiory ziem polskich i bitwy niosące za sobą wielkie zniszczenia, po czasy pokoju i ponowną odbudowę wniosek, która postępuje do dnia dzisiejszego. Wydarzenia mające miejsce na terenie naszej gminy pozostawiły po sobie bezcenne zabytki, które do dnia dzisiejszego przypominają starszym mieszkańcom dzieje regionu oraz stanowią żywą lekcję historii dla dzieci i młodzieży.
Na terenie gminy Poświętne warto odwiedzić:
- Park Krajobrazowo – Dworski z przełomu XVIII i XIX wieku w Krubkach–Górkach - zabytek nieruchomy wpisany do Rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W latach 1780 – 1845 właścicielem dóbr parkowych był Stanisław Grabowski, syn Stanisława Augusta Poniatowskiego i Elżbiety Grabowskiej. Jednak dwór w większym stopniu słynie z wizyty majora Henryka Dobrzańskiego, znanego w historii jako ostatni żołnierz II Rzeczypospolitej. Przebywał w Krubkach-Górkach w 1939 r. Stąd ruszył na spotkanie śmierci już jako major „Hubal”, stojąc na czele Wydzielonego Oddziału Kawalerii Wojska Polskiego. W rocznicę pobytu płk. Henryka Dobrzańskiego odbywają się tu uroczystości upamiętniające to wydarzenie. Dwór w Krubkach spłonął w sierpniu 1944 roku w czasie największej bitwy pancernej na ziemiach polskich. Obecnie właścicielem obiektu jest prof. dr hab. Witold Modzelewski - znany w Polsce specjalista w dziedzinie podatków i prawa podatkowego. Na terenie parku mieści się urzekający pałacową architekturą Pałac Alexandrinum – jedyny w powiecie czterogwiazdkowy hotel.
- Cmentarz Parafialny w Poświętnem - zabytek nieruchomy znajdujący się w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Powstanie cmentarza datowane jest w połowie XVIII wieku. Spacerując po obiekcie, warto zwrócić uwagę na pomnik – Obelisk Lotników Polskich z 55 eskadry bombowej Naczelnego Wodza SZ II Rzeczypospolitej poległych w walce powietrznej stoczonej z dwoma przeciwnikami na samolocie ,, PZL - B 23 – Karaś” podczas kampanii wrześniowej 1939 roku nad terenem Gminy Poświętne.
- Grób Rodzinny Lelewelów znajdujący się na wspomnianym cmentarzu. Lelewelowie byli spolszczoną rodziną szlachty pruskiej (właściwa nazwa: von Lewensprung). Przedstawicielami rodziny byli Prot i Joachim Lelewelowie. Ich czas działalności politycznej, społecznej i naukowo–badawczej plasuje się u schyłku I Rzeczypospolitej; Czas Sejmu Wielkiego, Działalność Komisji Edukacji Narodowej, Powstanie Kościuszkowskie, Czasy Księstwa Warszawskiego, Powstanie Listopadowe, Powstanie Dekabrystów w Rosji, Filomaci i Filantropi, Emigracja Polska. Jednym z ważniejszych miejsc działalności przedstawicieli Rodu Lelewelów jest miejscowość Wola Cygowska, mieszczącą się w Gminie Poświętne. We wspomnianej miejscowości mieści się także grób rodziny Lelewelów z tablicą upamiętniającą oraz muzeum poświęcone tej rodzinie, zlokalizowane w świetlicy wiejskiej.
RADZYMIN
Radzymin – miasto „Cudu nad Wisłą” jest położne w sercu Mazowsza, 25 km od Warszawy. Czyste środowisko oraz bliskość Zalewu Zegrzyńskiego sprawiają, że Radzymin jest doskonałym miejscem do zamieszkania i rekreacji. Przebiegająca tuż obok trasa S8 oraz proinwestycyjna polityka samorządowa stwarzają korzystne warunki do prowadzenia biznesu na terenie gminy. Prawa miejskie Radzymin otrzymał w 1475 roku. Swój rozkwit zawdzięcza Eleonorze Czartoryskiej, która w drugiej połowie XVIII wieku została jego właścicielką. Współczesny Radzymin zmienia się w szybkim tempie, wzrasta liczba ludności, powstają nowe osiedla oraz pojawiają się nowe firmy. Dzięki korzystnej ofercie samorządowej dla inwestorów i bliskości trasy S8 Gmina Radzymin jest idealną lokalizacją dla biznesu. Na terenie gminy swoje zakłady ulokowały m.in. Coca Cola HBC Polska, Tago, Cederroth Polska, Provitus oraz Mennica Metale Szlachetne. Jednocześnie miasto zachowuje unikalny klimat spokojnego miasteczka, kultywującego wielowiekowe tradycje handlowo-rolnicze. Aktualnie gminę o powierzchni 130 km kw. zamieszkuje 25 tys. osób.
Na terenie Radzymina warto odwiedzić następujące obiekty:
- Kolegiata Radzymińska, centralny punkt miasta, to murowany kościół ufundowany przez Eleonorę Czartoryską. Kolegiata wraz ze stojącą obok dzwonnicą projektu Jana Christiana Kamsetzera są najcenniejszymi zabytkami Radzymina.
- Siedziba dawnego Instytutu Nauczycieli Elementarnych. Budynek wzniesiono w latach 1843-1844 wg projektu Antonio Corazziego. Obecnie mieści się tam Liceum Ogólnokształcące im. C. K. Norwida w Radzyminie.
- Budynek szpitala wojskowego wybudowany wg projektu Henryka Marconiegozostał w stylu neoklasycystycznym i oddany do użytku w 1843 roku. Wojsko rosyjskie przeznaczyło obiekt na szpital dla chorych żołnierzy.W 1867 roku, po upadku Powstania Styczniowego budynek zajęły rosyjskie władze powiatowe przeniesione ze Stanisławowa. Od 1915 do 1918 roku budynek zajmowały władze niemieckie. W 1918 roku w budynku powstała siedziba starostwa powiatowego. Po przegranej Wojnie Obronnej miejsce polskiego starostwa powiatowego zajęło hitlerowskie okupacyjne starostwo powiatowe. W 1944 roku obiekt został opanowany przez żołnierzy I Batalionu 32 pułku piechoty Armii Krajowej. Po wycofaniu się Rosjan i Armii Krajowej budynek zajęli Niemcy. Po wejściu do Radzymina oddziałów radzieckich gospodarzem obiektu stało się komunistyczne starostwo powiatowe. W 1952 roku Radzymin przestał być siedzibą władz powiatowych. Do 1992 roku w budynku mieścił się internat Studium Wychowania Przedszkolnego. Obecnie w budynku znajduje się siedziba Ośrodka Pomocy Społecznej, Urzędu Stanu Cywilnego i Wydziału Budownictwa Starostwa Powiatu Wołomińskiego.
- Cmentarz Żołnierzy 1920 r. - miejsce upamiętniające jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Polski – zwycięską Bitwę Warszawską 1920 roku. Odbicie Radzymina z rąk żołnierzy sowieckich było jednym z kluczowych momentów bitwy, która zatrzymała marsz bolszewików na Europę. Na cmentarzu znajdują się zbiorowe mogiły żołnierzy polskich poległych w bitwie pod Radzyminem w sierpniu 1920 roku, bratnia mogiła 127 żołnierzy polskich 1939 roku oraz groby żołnierzy organizacji konspiracyjnych z lat wojny 1939 - 1944. W kaplicy cmentarnej znajdziemy obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, pamiątkowe tablice i urny z ziemią z Katynia oraz z cmentarzy żołnierzy polskich 1920 roku w Grodnie, Nowogródku i Wołkowysku. Na bramie cmentarnej i mogiłach usytuowano tablice poświęcone żołnierzom pułków walczących o Radzymin. Uroczystości z udziałem najwyższych dostojników państwowych i kościelnych, które co roku odbywają się na cmentarzu 15 sierpnia, są wyrazem hołdu dla żołnierzy polskich poległych blisko sto lat temu. Zapraszamy na wirtualny spacer.
Na obszarze 107,7 km2 rozciąga się czysty, ekologiczny i rolniczy teren zamieszkały przez niespełna 3 tys. mieszkańców. Wśród uprawnych pól, rozległych łąk poprzecinanych rzeczkami: Osownicą, Kobylanką, Borówką, Rynią i Cienką oraz kompleksów leśnych znajdują się żeremia bobrów, żyją łosie, sarny, bociany. Są tutaj pomniki przyrody oraz bogactwo runa leśnego, intensywnie rozwija się agroturystyka. Mieszkają tu przyjaźni, uczynni i niezwykle gościnni ludzie. Prężnie działają trzy Koła Gospodyń Wiejskich w miejscowości Równe , Strachówka i Jadwisin, gdzie kultywowane są tradycje kulinarne i regionalne oraz lokalne zwyczaje. Na terenie gminy działają także trzy Ochotnicze Straże Pożarne zrzeszone w jednostkach w Strachówce, Równem i Boruczy oraz trzy stowarzyszenia.
W kalendarzu imprez pod patronatem Gminy odbywają się: Bal Charytatywny organizowany przez Stowarzyszenie „Niesiemy Pomoc, Dajemy Radość” z Rozalina, Piknik Sobótkowy, którego pomysłodawcą jest Stowarzyszenie Przyjaciół Strachówki oraz szereg imprez organizowanych przez Stowarzyszenie Rzeczpospolita Norwidowska na czele z „Vademecum – w korowodzie weselnym rodziców C. K. Norwida”. Dużym echem w regionie rozchodzą się: Impreza Odpustowa w Strachówce czy Festyn Rodzinny, Dzień Strażaka i Dzień Matki odbywające się w Równem.
Gmina ma bogatą historię, warto odwiedzić takie miejsca, jak:
- Borucza i Kąty Wielgi – w tych miejscowościach znajdują się pomniki bohaterów Powstania Styczniowego. Rokrocznie w miejscach tych odbywają się uroczystości rocznicowe powstania styczniowego.
- Strachówka – tutaj prawie 200 lat temu poznali się rodzice Cypriana Kamila Norwida i tutaj – na dworze prababki poety, Hilarii Sobieskiej - zamieszkali po ślubie. Tutaj przyszli na świat brat i siostra Poety. Prawdopodobnie tutaj miłość Ludwiki i Jana Norwidów dała początek życiu „jednemu z największych chrześcijańskich myślicieli Europy” – jak Cypriana Norwida nazwał jego wielki miłośnik Papież Jan Paweł II.
- Majątek Wąsosz (obecnie Księżyki), który odwiedzała wielka polska poetka Maria Konopnicka. Autorka w swych wierszach odkrywała przed najmłodszymi świat wiejskiej przyrody oraz lasów. Od niedawna wiadomo, że u zaprzyjaźnionej rodziny w miejscowości Kąty Wielgi wypoczywał bł. ks. Jerzy Popiełuszko.
- Pomnik króla Kazimierza III Wielkiego w Księżykach - odsłonięty 19.11.2017 roku jako wotum wdzięczności Ormian wobec króla Kazimierza Wielkiego, który 650 lat temu nadał przywilej dla bp. ormiańskiego Grzegorza. Pomysłodawcą i fundatorem pomnika jest Pan Ashot Arakelyan, Ormianin mieszkający w Polsce od 25 lat. Postument zostanie usytuowany na działce w Księżykach, przy drodze krajowej nr 50 ze Stanisławowa do Łochowa, 3 km przed Strachówką. pomnik ma kształt chaczkaru, czyli typowej dla Armenii formy obeliskowej, będącej jednocześnie pomnikiem i kapliczką. Został wzniesiony na wysokość ok. 5,30 m, szerokość 1,30 m i grubość 0,90 m. Na frontowej ścianie, tak jak w typowej płaskorzeźbie, znajduje się popiersie Kazimierza Wielkiego, a cały pomnik jest zwieńczony krzyżem ormiańskim.
Gmina Strachówka jest bogata w walory przyrodnicze, kulinarne oraz kulturalne i posiada dogodne położenie przy DK nr 50, blisko Warszawy. To ogromny potencjał i idealny teren na inwestycje, na otwarcie własnej firmy, na osiedlenie się, na wycieczki i na wypoczynek wśród bajkowych krajobrazów Gminy Strachówka.
TŁUSZCZ
Tłuszcz to niewielkie, ośmiotysięczne miasto położone 40 kilometrów od Warszawy. Miasto jest siedzibą gminy, na którą składa się także 28 sołectw. Obecnie liczba mieszkańców gminy wynosi ponad 19 tys. W Tłuszczu znajduje się ważny węzeł kolejowy, przebiega tędy m.in. połączenie z Warszawy do Białegostoku, które jest częścią europejskiego korytarza transportowego Rail Baltica.
Gmina Tłuszcz leży na terenie Równiny Wołomińskiej. Wśród tutejszych lasów i łąk idealne warunki do treningów i marszów znajda miłośnicy zarówno pieszych wędrówek, jak i wycieczek rowerowych. W niektórych miejscach zachowały się fragmenty starych drzewostanów naturalnego pochodzenia, które tworzą rezerwaty przyrody. Na łonie natury można próbować szukać również bobrów, które na przepływającej przez gminę rzece Cienkiej budują tamy i żeremia.
Mimo, że historia Tłuszcza sięga 1477 roku, to rozwój miejscowości - związany właśnie z kolejnictwem - rozpoczął się w drugiej połowie XIX wieku. Impulsem, dzięki któremu dotychczasowa wioska zaczęła przybierać charakter miejski, było poprowadzenie przez Tłuszcz drogi żelaznej z Petersburga do Warszawy i umiejscowienie tu stacji kolejowej. Pamiątką po tamtych czasach jest wieża ciśnień z 1912 roku. Podczas I wojny światowej, w 1917 roku Tłuszcz został oficjalnie podniesiony do rangi miasteczka i stał się siedzibą gminy.
W latach 1906-1908 w Tłuszczu mieściła się redakcja „Siewby”, niezwykłe odważnego jak na owe czasy pisma społeczno-politycznego. Gazeta podejmowała przede wszystkim sprawy dotyczące najbiedniejszej części społeczeństwa – chłopów.
- Parafia Św. Stanisława Biskupa Męczennika w Postoliskach, najstarsza parafia rzymsko-katolicka w gminie. Jej historia sięga 1540 roku a niezwykłym świadectwem przywiązania mieszkańców okolicy do wiary przodków jest zawartość ksiąg parafialnych zachowanych od 1657 roku. Neogotycki kościół w Postoliskach wybudowany został w latach 1913-1919. Ze względu na to, że prace w dużej mierze przypadły na okres I wojny światowej, budowla zyskała miano „Świątyni Pokoju”. Wewnątrz kościoła można podziwiać elementy wystroju pochodzące z XVIII stulecia m.in. barokowe ołtarze boczne, ambonę, chrzcielnicę czy obrazy. W latach 1932-1933 pobudowano pierwszy kościół w Tłuszczu a po kilku latach erygowano tu parafię Przemienienia Pańskiego. W świątyni znajduje się słynny obraz Wilhelma Kotarbińskiego "Anioł cmentarny".
- Społeczne Muzeum Ziemi Tłuszczańskiej działające w strukturze Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Tłuszczańskiej. Muzeum odgrywa ogromną rolę w zakresie przechowywania i udostępniania społeczeństwu dobytku kultury regionalnej, a tym samym podnoszenie jego wiedzy o przeszłości.
Tłuszczańskie Muzeum opracowuje katalogi zbiorów, wydaje przewodniki po wystawach. Działalność popularyzatorską prowadzi poprzez organizację: wystaw czasowych, prelekcji naukowych, sesji popularno-naukowych, oprowadzanie po wystawach i współudział w realizacji amatorskich filmów dokumentalnych. Dzięki różnorodności różnorodności form pracy tłuszczańskie muzeum pełnie funkcję ośrodka naukowo-dydaktyczno-oświatowego.
Można je zaliczyć do muzeów wielodziałowych, ponieważ obok zbiorów etnograficznych, zgromadzono eksponaty historyczne, także malarstwo, rzemiosło artystyczne, ryciny, ikonografię, okazy numizmatyczne, sztuką ludową, militaria, eksponaty z różnych dziedzin techniki oraz najrozmaitsze narzędzia pracy, wytwory miejskich artystów, budownictwo drewniane i stroje ludowe.
- Pałac w Chrzęsnem – najstarszy zabytek powiatu wołomińskiego. Historia majątku w Chrzęsnem sięga 1 połowy XVI w. W latach dwudziestych XVII wieku majątek nabył Stefan Dobrogost Grzybowski i w miejscu dawnego dworu wzniósł w 1635 roku okazały pałac. Od początków swojego istnienia do czasu II wojny światowej pałac w Chrzęsnem był własnością kolejno dwunastu właścicieli należących do ówczesnej elity społecznej. Godne uwagi postacie to m.in. S. D. Grzybowski, J. Kossakowski, A. Zamoyski oraz ostatni właściciele - rodzina Koskowskich. Za ich czasów pałac pełnił rolę salonu artystycznego, gdzie bywali artyści warszawscy, m.in.: Miłosz Kotarbiński, Julian Maszyński, Jan Owidzki oraz impresjonista Władysław Podkowiński, który namalował tu swoje najwybitniejsze dzieła. Najważniejszy element pozostałego do dziś zabytkowego zespołu, to dobrze zachowany późnorenesansowy pałac. Dekorację elewacji stanowią obramienia okien i blend, pilastry, boniowane narożniki oraz ząbkowy gzyms z fryzem roślinnym. W pałacu zachowała się oryginalna bryła budynku, pierwotny układ wnętrz, XVII-wieczne sklepienia krzyżowe z dekoracją sztukatorską na parterze oraz modrzewiowe stropy i dwa rokokowe kominki na piętrze. Obecnie w skład zespołu wchodzą: pałac, spichlerz z 1893 r., budynek administracyjny (dawny czworak) z pocz. XX wieku oraz ok. 3,5 ha park krajobrazowy. Niegdyś były tu zabudowania folwarczne, z których do dziś zachowała się piwnica terenowa - dawna lodownia. Po II wojnie światowej majątek znacjonalizowano, a w pałacu i budynkach gospodarczych ulokowano zakład wychowawczy i szkołę, które istniały do 1998 roku. W 1959 roku pałac, a 1976 roku park, zostały wpisane do rejestru zabytków. Opuszczony i niszczejący kompleks pałacowy w 2002 roku został przekazany przez Skarb Państwa na rzecz Powiatu Wołomińskiego.
W latach 2009-2014 w zespole pałacowo-parkowym w Chrzęsnem, przy wsparciu ze środków z Unii Europejskiej, przeprowadzono szeroko zakrojone prace budowlano-konserwatorskie. Wykonano kompleksowy remont wszystkich budynków, parku i ogrodzenia. Dawna siedziba ziemiańska w Chrzęsnem została zaadaptowana do celów publicznych o charakterze edukacyjno-kulturalnym. Tutaj promowane są największe wartości lokalnego i narodowego dziedzictwa kulturowego, w tym pamięć o C.K. Norwidzie, Wł. Podkowińskim i ziemiaństwie.
- Gospodarstwa agroturystyczne m.in. w Marianowie-Brzezinowie, Rudnikach i Grabowie.
WOŁOMIN
Miasto Wołomin, położone w województwie mazowieckim, jest sercem powiatu wołomińskiego i gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy korzystają z bliskości stolicy Warszawy i cieszą się urokami zielonego, spokojnego zakątka. Wołomin znajduje się na Równinie Wołomińskiej, stanowiącej część Niziny Mazowieckiej. Przed laty Henryk Konstanty Woyciechowski zakupił wieś i folwark położone wśród sosnowych lasów i torfowisk. Do dziś mówi się o nim jako o założycielu Wołomina. W 1919 r. Wołomin uzyskał prawa miejskie. Dziś gmina Wołomin ma ok. 50 tys. mieszkańców. Gmina ma ponad 6 tys. hektarów powierzchni.
Na terenie gminy Wołomin znajdują się następujące, godne zobaczenia obiekty:
- Park Kulturowy "Ossów – Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku" -
Ossów i wydarzenia roku 1920 to wspaniałe dziedzictwo Polaków, którzy ocalili Polskę i Europę Zachodnią przed agresją bolszewicką. W tym miejscu zginął ks. Ignacy Skorupka. Samorządowa Instytucja Kultury „Park Kulturowy Ossów – Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku” dba o promocję Ossowa. Popularyzuje historię i przygotowuje budowę głównego budynku muzeum poświęconego Bitwie Warszawskiej. Obecnie w Centrum znajdują się dotykowe ekrany, infokiosk, wirtualny prezenter i kabiny odsłuchowe. Zwiedzającym prezentowany jest film „Zwycięstwo 1920”. W Ossowie odwiedzić można również m.in. Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej, Cmentarz Polskich Żołnierzy, pomniki generałów Józefa Hallera i Tadeusza Rozwadowskiego. Warto zamyślić się przy krzyżu w miejscu śmierci księdza Ignacego Skorupki.
- Neogotycki kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Wołominie. Parafia z neogotycką świątynią, pełną twórczej architektonicznej inwencji, powstała cztery lata po Bitwie Warszawskiej. Dzięki ks. Janowi Sikorze - proboszczowi, w latach 80. XX wieku powstały unikatowe polichromie przedstawiające najważniejsze wydarzenia z życia Kościoła i Polski.
- Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich - „Dom nad łąkami” - dom rodziny Nałkowskich z 1895 r. Zamieszkiwali w nim geograf i publicysta Wacław Nałkowski z żoną Anną. Tutaj dzieciństwo spędziły ich córki: Zofia Nałkowska (1884-1954), wybitna przedstawicielka XX-wiecznej prozy oraz Hanna Nałkowska (1888-1970), rzeźbiarka. Dom spełniał rolę salonu literackiego, do którego przyjeżdżali przyjaciele Wacława Nałkowskiego: pisarze, uczeni, przedstawiciele inteligencji warszawskiej. W 1937 roku z powodu trudnych warunków materialnych dom został sprzedany. Po II wojnie światowej w domu osiedlili się przypadkowi lokatorzy. Od 1992 r. utworzono tu Muzeum Wacława i Zofii Nałkowskich.
Ząbki położone są w południowej części powiatu wołomińskiego. Bezpośrednio sąsiadują z Warszawą, Markami oraz Zielonką. Miasto jako pierwsze w Polsce uruchomiło dla swoich mieszkańców bezpłatną komunikację publiczną, za co niejednokrotnie na arenie międzynarodowej stało się przykładem wzorowego wdrażania systemu.
- „Parcele” pomiędzy ulicami 3-go Maja, Legionów, Skorupki i Wyzwolenia, zachowany układ przestrzenny miasta-ogrodu Ząbki, który prof. Tadeusz Tołwiński, twórca Muzeum Narodowego w Warszawie, zaprojektował dla hrabiego Adama Ronikiera.
- Teren Szpitala Drewnica – teren dawnego folwarku Drewnica majora Leona Drewnickiego, bohatera powstania listopadowego. Znajduje się tam najstarszy budynek w Ząbkach, pochodzący z 1884 r., obecnie budynek Oddziału Dziennego Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Drewnica.
- Willa „Alina”, wybudowanej w roku 1919 jako jeden z obiektów stanowiących realizację koncepcji miasta-ogrodu prof. Tadeusza Tołwińskiego. W latach dwudziestych właścicielem willi był generał Władysław Sikorski. Obecnie znajduje się tu Miejski Ośrodek Kultury.
- Kościół pw. Świętej Trójcy, którego konsekracja i budowa przypadła na lata 1937 - 1939. W kościele tym swoją pierwszą posługę wikariusza pełnił błogosławiony ks. Jerzy Popiełuszko, upamiętniony pomnikiem. Poprzedni wybudowany w tym miejscu drewniany kościół pochodził z 1916 r. Według legendy na wzgórzu kościelnym 14 sierpnia 1920 r., w przeddzień Bitwy Warszawskiej, odprawił swoją ostatnią mszę świętą ks. Ignacy Skorupka.
- Cmentarz parafialny, na którym znajdują się dwie kwatery z prochami bohaterów Bitwy Warszawskiej 1920 r. i Wojny Obronnej 1939 r.
- Miejski Park im. Michała Szuberta, światowej sławy biologa, założyciela i dyrektora Ogrodu Botanicznego w Warszawie.
ZIELONKA
Do dynamicznego rozwoju Zielonki, jako urokliwego podwarszawskiego letniska, na przełomie XIX i XX wieku przyczyniło się wybudowanie przystanku Kolei Warszawsko-Petersburskiej w centralnej części miasta, nazywanej wówczas Zielonka-Letnisko. Już wtedy przybywający tu letnicy, z roku na rok coraz liczniejsi, zaczęli doceniać wysokie walory krajobrazowe tego terenu, na który składały się porośnięte lasami wydmy i rzeka Długa.
Na terenie Zielonki warto zobaczyć następujące obiekty kulturalne i sakralne:
- Gmach Domu Pomocy Społecznej - liczy ponad 110 lat i początkowo funkcjonował jako schronisko dla emerytowanych nauczycielek. Czterokondygnacyjny budynek powstał zgodnie z projektem Stefana Szyllera, wybitnego architekta przełomu XIX i XX wieku. Wyraźnie odznaczający się w krajobrazie okolicy obiekt ujmuje harmonią i majestatem. Wokoło rozciągają się malowniczy park o starym drzewostanie oraz staw. W budynku mieści się kaplica w stylu gotyckim, z wysuniętą absydą zwieńczoną strzelistą wieżyczką.
- Stawy – Glinianki o powierzchni ok. 48 ha. Ich głębokość dochodzi do 5 m, a geneza wiąże się wydobyciem w okresie międzywojnia iłów warwowych. Ciepła woda i uroda tego miejsca co roku przyciąga amatorów wypoczynku połączonego z kąpielą. W okresie wakacji dozór nad kąpieliskiem trwa przez cały tydzień. Z sezonu na sezon przybywa tu infrastruktury rekreacyjnej i sportowej.
- Park Dębinki - wielohektarowy park miejski zachęca do odpoczynku w cieniu kilkusetletnich dębów, tak charakterystycznych dla Zielonki. W samym jego środku znajdują się korty tenisowe, plac zabaw i plenerowa siłownia. Przez Park Dębinki przepływa rzeka Długa, gdzie o każdej porze roku można spotkać dzikie kaczki.
- Muzeum Zielonki – znajduje się przy ul. Kolejowej 11, w najstarszym budynku miasta. Główną ekspozycję w największej sali stanowi temat lotniska wojskowego w Zielonce z okresu II wojny światowej. Część ekspozycji w Muzeum Zielonki poświęcona jest również odkrywcy Afryki Leopoldowi Janikowskiemu, Insurekcji Kościuszkowskiej, a także okresowi II wojny światowej w Zielonce i działaniom Armii Krajowej na tym terenie.
- Kaplica „Cudu nad Wisłą” upamiętniająca poległych w Bitwie Warszawskiej żołnierzy polskich, wystawiona została w Ossowie, który w sierpniu 1920 roku znajdował się przy drodze przyfrontowej, biegnącej pomiędzy I i II linią obrony Warszawy. Wśród poległych był ksiądz Ignacy Skorupka. O ostatecznym zwycięstwie strony polskiej w Bitwie Warszawskiej zdecydował strategiczny manewr Wojska Polskiego oskrzydlający Armię Czerwoną. Na cmentarzu obok kaplicy znajduje się dziewięć mogił oraz pamiątkowy obelisk.